بازار تبادل ارز خارجی یا فارکس، (به انگلیسی: Foreign exchange market) (اختصاری FOREX) یک بازار نامتمرکز دو طرفه، برای تبادل و معاملهگری ارز است. این بازار نرخ تبدیل ارز را برای همه ارزها تعیین میکند. اکنون فارکس از لحاظ حجم معاملات بزرگترین بازار مالی در جهان است.
سادهترین تعریف برای «دادوستد»، «تبدیل یک ارز به ارز دیگر است» که حجمی از این تبادلها به منظور خرید و فروش کالا یا خدمات شرکتها یا دولتها، هزینههای سفر و خرید جهانگردان یا سرمایهگذاری اشخاص یا بنگاهها در کشور مورد استفادهٔ ارز میباشد. البته بیشترین حجم تبادلهای ارزی با هدف کسب سود از تفاضل قیمت خرید و فروش انجام میگیرد. چیزی که تفاوت دو مقدار Bid و Ask در معاملات محسوب میشود.
در بازار تبادل ارز جهان تمامی بانکها (اعم از تجاری و مرکزی و سرمایهگذاری)، مؤسسات مالی بزرگ، شرکتهای چند ملیتی، تاجران، شرکتهای بیمه، شرکتهای صادرات و واردات، صندوقهای بازنشستگی، سفتهبازها و اشخاص حقیقی در آن ارزهای مختلفی همچون دلار آمریکا، یورو، پوند، ین و دیگر پولهای کشورها را داد و ستد
تاریخچه پول و تبدیل پول
پیش از پیدایش پول، عمل مبادله به صورت مبادله مستقیم کالا با کالا و خدمات صورت میپذیرفت. در ایران غلات، در تبت بسته چای، در ویرجینیا بسته تنباکو، در حبشه بسته فلفل و نمک، در روسیه پوست سمور و در حوالی مدیترانه گوسفند بهعنوان معیارهای سنجش و واحدهای ارزش به حساب میآمدند. اما به دلیل مشکلاتی نظیر پرحجم بودن یا فاسد شدن به تدریج سکههای فلزی بهعنوان معیار ارزش مورد استفاده قرار گرفت. کمکم نقل و انتقال سکههای فلزی نیز مشکل بنظر میرسید و زمینه برای ایجاد پول کاغذی یا اسکناس فراهم گردید. اولین بانک مدرنی که بهطور رسمی به انتشار و رواج اسکناس اقدام نمود بانک انگلستان بود.
از نظر علم اقتصاد برای پول سه کارکرد مشخص وجود دارد:
به عنوان معیار ارزش
به عنوان وسیله مبادله
به عنوان وسیلهای برای ذخیره ارزش
از زمانی که اسکناس جای خود را در اقتصاد باز کرد برای مدت زیادی منتشر کنندگان آن معادل ارزش اسمی آن طلا نگهداری میکردند. این نظام سه رکن اصلی داشت:
پول رایج کشور نرخ برابری ثابتی به طلا داشت.
بانکهای مرکزی فقط در برابر ورود طلا به کشور یا خروج آن از کشور مجاز بودند حجم اسکناس منتشره را براساس نرخ برابری ثابتی تغییر دهند.
ورود و خروج طلا از کشور آزادانه صورت میگرفت و بر این اساس کلیه ارزهای جهان نرخ برابری ثابتی با یکدیگر و با طلا داشتند.